Tłem przygód Stasia i Nel, a także bezpośrednim powodem ich uprowadzenia jest powstanie Mahdiego – trwająca osiemnaście lat (1881–1899) wojna między zbrojnymi siłami egipsko-brytyjskimi a sudańskimi Beduinami, czyli powstańcami prowadzonymi przez Muhammada Ahmada ibn Abd Allaha, zwanego Mahdim.
Na początku XIX wieku Sudan był częścią Egiptu, kontrolowanego z kolei przez Turków z Imperium Osmańskiego. Turecko-egipskie rządy nakładały bardzo wysokie podatki, których ubodzy rolnicy i pasterze z Sudanu nie byli wstanie zapłacić, wywoływały też napięcia kulturowe, szczególnie religijne. Beduini zaczęli się więc buntować. Na ich czele stał Mahdi – tytuł ten oznacza zapowiadanego w islamie bohatera, który na kilka lat przed Sądem Ostatecznym ma objąć władzę nad muzułmanami i wybawić świat od zła. Mahdi nauczał o potrzebie odnowy wiary islamskiej i wyzwolenia ludu sudańskiego spod władzy niereligijnych Turków.
Dżihad (święta wojna) wypowiedziany Turkom szybko pozwolił Mahdiemu zebrać dużą liczbę zwolenników, którzy odnosili kolejne widowiskowe zwycięstwa nad ekspedycjami wysyłanymi przez władze Egiptu.
Sytuacja wewnętrzna Egiptu i Sudanu skomplikowała się jeszcze bardziej, kiedy kontrolę nad tym obszarem przejęli Brytyjczycy. Dla nich niezwykle duże znaczenie miał Kanał Sueski, przez który przepływało wiele angielskich statków handlowych. Jednakże kolejne lata niosły ze sobą jeszcze więcej zwycięstw Mahdiego, który zdobywał miasto za miastem i wybijał nieprzyjacielskie siły do ostatniego żołnierza. Przywództwo, które nad Egipcjanami obejmowali angielscy oficerowie, nie wystarczyło, by zatrzymać składającą się z 50 tysięcy żołnierzy armię zaprawionych już w boju i dobrze wyposażonych mahdystów. W 1885 roku, tym samym, w którym zmarł Mahdi, pierwszy etap wojny zakończył się zwycięstwem powstańców i ustanowieniem w Sudanie państwa mahdystów.
Politykę Mahdiego kontynuował kalif Abdallahi ibn Muhammad, który ogłosił się kolejnym Mahdim. Nie udało mu się jednak utrzymać kontroli nad Sudanem, a odnowione i tym razem lepiej wyszkolone siły brytyjsko-egipskie swoją udaną kampanią wojenną (1898 ) doprowadziły do zupełnego upadku powstania i wcielenia tego terytorium z powrotem do Egiptu. Ostatecznie Sudan odzyskał niepodległość dopiero w 1956 roku.